Diabetes en mondgezondheid: een nieuwe strategie

Diabetes is een ernstige ziekte waarbij de patiënt ingrijpende voorzorgmaatregelen moet nemen. Wereldwijd telt men ongeveer 400 miljoen diabetespatiënten, een aantal dat de komende 15 jaar zal oplopen tot naar schatting 550 miljoen.

Parodontitis en diabetes: een verband in twee richtingen

Mensen met diabetes kampen vaak met ernstige complicaties als nieraandoeningen en hart- en vaatziekten, maar lopen daarnaast ook een hoger risico op een slechtere mondgezondheid. Zeker in het geval van ongecontroleerde diabetes zijn diabetici vatbaarder voor mondaandoeningen als gingivitis en parodontitis. Deze mondaandoeningen brengen op hun beurt een resem complicaties met zich mee zoals cariës, halitose of droge mond, wat kan leiden tot een branderig gevoel in de mond of verminderd smaakvermogen. Veelvoorkomend zijn ook schimmel- en gistinfecties en botresorptie.

Uit onderzoek blijkt dat diabetespatiënten tot 3 maal zoveel kans hebben op parodontale ziekten, en het verloop van de ziekte is vaak ook ernstiger. Wetenschappelijk onderzoek heeft tevens aangetoond dat het verband tussen diabetes en parodontale ziekten in twee richtingen bestaat. Schadelijke bacteriën en ontstekingsmediatoren aanwezig in parodontale ontstekingen beschadigen de suikerstofwisseling en verhinderen de correcte werking van insuline. Parodontitis, zeker wanneer die onbehandeld blijft, kan de controle van de bloedsuikerspiegel dus ernstig verstoren en leiden tot ernstige complicaties.

Het belang van speeksel

In de strijd tegen parodontale aandoeningen is de werking van speeksel cruciaal. Speeksel is het eerste verdedigingssysteem voor de gezondheid en het algemene welzijn van de mens. Denk bijvoorbeeld maar aan de rol van het speeksel bij het praten, smaken en kauwen. Het handhaaft een neutrale PH in de mond en creëert een ionische omgeving die de tanden beschermt. Speeksel beschermt ook de weefsels in de mond en beteugelt de schadelijke effecten van ziekteverwekkende micro-organismen, zeker diegene die zich in de biofilm bevinden. Kortom, het speeksel reguleert in belangrijke mate de flora in de mond. Toch verwaarlozen veel zorgverstrekkers het belang ervan. De verschillende antimicrobiële functies van speeksel (antibacterieel, anti-radicaal en genezend) zijn vertegenwoordigd in de synergie van de aanwezige moleculen zoals onder andere lactoferrine, dat de werking van vrije radicalen tegengaat; immunoglobulines, die de werking van bepaalde micro-organismen neutraliseren; lysozymen, die agglutinaties tussen bacteriën verhinderen; en vitamine E en C.

Wanneer in het speeksel een teveel aan glucose aanwezig is, koloniseren micro-organismen de mondholte. Ze krijgen volop de kans zich te ontwikkelen, met als gevolg vaak een ontsteking van de slijmvliezen, gingivitis, en uiteindelijk parodontitis. De opstapeling van nefaste gevolgen die deze snel ontwikkelende micro-organismen met zich meebrengen, kunnen de verdedigingsfunctie van het speeksel uit evenwicht brengen. In combinatie met een droge mond, waar diabetici ook regelmatig mee te kampen hebben, verergert dat effect nog meer.

Het is het trouwens het opmerken waard dat veel mondgezondheidsproducten toegevoegde stoffen als laurylsulfaat of dodecylsulfaat bevatten. Dergelijke stoffen denatureren de moleculen in het speeksel en kunnen op die manier de kracht van het speeksel tenietdoen. Het merendeel van de tandpasta’s op de markt bevat deze stoffen om de producten te laten schuimen. Wanneer de diabetespatiënt de mond onvoldoende spoelt en sporen van tandpasta in de mond achterblijven, kan dit een urenlange non-activiteit in het speeksel veroorzaken, wat verhindert dat het speeksel z’n beschermende rol tegen microbiële invasies van buitenaf speelt. Het teveel aan glucose dat zich dan in het speeksel opstapelt, stimuleert ook de groei van schadelijke micro-organismen in de mond.

Het is uitermate belangrijk dat personen met diabetes gemotiveerd blijven om er een goede mondhygiëne op na te houden en zich voldoende te informeren

Een nieuwe strategie

Bestond de behandeling van parodontale aandoeningen in het verleden vaak uit een antibioticakuur, dan is er vandaag echter meer en meer het bewijs dat het gebruik van antibiotica in combinatie met andere medicatie een reeks ongewenste neveneffecten met zich kan meebrengen. Bovendien is er ook toegenomen bewijs dat micro-organismen in stijgende mate antibioticaresistent worden. Tegenwoordig ligt de focus daarom op een meer biologische aanpak. Die bestaat uit het dagelijkse gebruik van producten ontwikkeld op basis van natuurlijke moleculen die gelijkaardig zijn aan diegene in het speeksel. Dergelijke aanpak zou het ziekteverloop van parodontitis bij diabetespatiënten kunnen belemmeren. Deze nieuwe strategie moet nog verder op punt gesteld worden zodat voldaan wordt aan een aantal criteria, zoals bijvoorbeeld het tegengaan van het effect van het teveel aan glucose in het bloed, het onder controle houden van ziekteverwekkende micro-organismen en glycotoxines, en het bevorderen van het genezingsproces.

Naast een nieuwe aanpak van de behandeling van parodontitis bij diabetespatiënten, is het ook essentieel dat er aandacht is voor de positieve gevolgen van een goede mondgezondheid. Het is uitermate belangrijk dat personen met diabetes gemotiveerd blijven om er een goede mondhygiëne op na te houden en zich voldoende te informeren. Verschillende studies hebben echter aangetoond dat diabetespatiënten wereldwijd niet bijster hoog scoren op vlak van kennis, attitudes en gewoontes met betrekking tot mondgezondheid.

Bovendien is er ook een sociaal aspect verbonden aan mondgezondheid: mensen in kansarmoede hebben vaak minder toegang tot informatie over mondhygiëne of tandheelkundige zorg en zijn bijgevolg vatbaarder voor mondaandoeningen. Dat is jammer, want degelijke kennis van mondhygiëne leidt tot goede mondgezondheidsgewoonten zoals het frequenter tandenpoetsen of frequenter tandartsbezoek, en verlaagt het risico op parodontale ziekten.

Bron: Samenvatting van het artikel ‘Le diabète et la santé bucco-dentaire’ (dr. JeanPaul Peraudin) verschenen
in de decembereditie van Semper.

Scroll naar boven